Shahnon Ahmad dalam Kenangan: Apabila Nyawa di Hujung Julai

Shahnon Ahmad dalam Kenangan: Apabila Nyawa di Hujung Julai mengemukakan perspektif Shahnon pada masa-masa terakhirnya sebagai manusia sebelum pergi menghadap Penciptanya. Shahnon telah meninggal dunia pada 26 Disember 2017 pada usia 84 tahun. Beliau menderita penyakit pneumonia dan pada ketika umurnya memasuki gerbang senja, fokusnya adalah tentang kematian dan kemanusiaan. Kerana itu, beliau telah melahirkan karya-karya yang membincangkan fasa terakhir kehidupan manusia; dan tajuk buku ini “Apabila Nyawa di Hujung Julai” menjelaskan suatu hakikat kehidupan manusia yang akan dilalui apabila hayatnya panjang.

Dalam hal ini, sepanjang menanggung penderitaan, beliau masih mengarang dan menghasilkan karya-karyanya. Perspektif baharu ini terdapat dalam Bab 1, Bab 2, dan Bab 3. Tajuk kecil “Di Hujung Nyawa” jelas memperkatakan Shahnon sebagai manusia yang berada di hujung usianya yang sentiasa mengingati kematian dan Tuhannya. Oleh sebab tidak banyak karya Shahnon yang membincangkan tema dan persoalan menjelang kematian, maka perspektif baharu ini terhad tetapi belum pernah diperkatakan dalam buku seperti ini. Satu lagi perspektif baharu yang cuba diketengahkan ialah kajian bandingan dan dimensi pelancongan sastera dan media baharu seperti dalam Bab 8 hingga Bab 13.

Shahnon Ahmad dinobatkan sebagai Sasterawan Negara kerana sumbangannya yang besar terhadap perkembangan Kesusasteraan Melayu. Dua genre sastera yang digelumangi beliau talah novel dan cerpen. Novel Rentong (1965) dan Terdedah (1965) merupakan dua novelnya yang awal. Novelnya yang paling terkenal ialah Ranjau Sepanjang Jalan (1966) dan novel ini sinonim dengan pengarangnya. Semenjak menghasilkan Rentong, Shahnon terus menulis novel, cerpen, dan beberapa genre lain seperti memoir dan autobiografi. Novel-novelnya yang lain termasuk Menteri (1967), Srengenge (1973), Tok Guru (1988), Tunggul-tunggul Gerigis (1989), Patriarch (1991), TIVI (1995), dan Sutan Baginda (1997), manakala kumpulan-kumpulan cerpennya termasuk Anjing-anjing (1964), Seketul Hati Seorang Pemimpin (1989), dan Debu Merah (1965). Antara karya beliau yang terbaharu termasuk Revolusi yang Ditangguhkan (2009) dan Kembara Seorang Hamba (2010).

Hubungan antara karya sastera dengan persekitarannya sangat erat, seperti nyawa dengan badan. Shahnon telah menempuh dan mengalami pelbagai peristiwa yang memberikan kesan kepada proses kreatifnya. Persekitaran yang silih berganti telah membawa perubahan kepada dirinya dan karya yang dihasilkannya. Perubahan umur juga memberikan kesan psikologi terhadap karya yang dihasilkannya. Maka, kemunculan karya-karya Shahnon pasti ada yang menarik untuk diteliti seperti Revolusi yang Ditangguhkan yang merupakan suatu memoir politik yang sarat dengan nuansa Islam.

Kehidupan desa begitu sinonim dengan Shahnon kerana beliau berasal dan sebuah desa yang terpencil lagi miskin. Kehidupan kedesaan ini bukan sahaja mempengaruhi beliau dalam penghasilan fiksyennya, malah turut membentuk beliau menjadi manusia yang peka akan kehidupan hijau yang mewarnai dan menghiasi ruang desa tempat beliau dilahirkan dan dibesarkan, iaitu Kampung Banggol Derdap, di Sik, Kedah. Sehubungan dengan itu, karya-karya beliau memperlihatkan kecenderungannya untuk mendekat alam sebagai seorang pencinta alam sekitar. Terdapat beberapa buah novel beliau yang memperlihatkan kecenderungan ini, seperti Srengenge dan memoir beliau yang bertajuk Detik-detik Diri di Daerah Daif.