Hikayat Merong Mahawangsa: Karya Agung dalam Sejarah Kesultanan Kedah

Hikayat Merong Mahawangsa: Karya Agung dalam Sejarah Kesultanan Kedah membincangkan sebuah teks Melayu tradisional yang berasal dari bumi Kedah dari pelbagai sudut pandangan sarjana masa kini. Hikayat Merong Mahawangsa ialah salah sebuah karya kesusasteraan Melayu tradisional yang digolongkan dalam genre sastera sejarah kerana beberapa cirinya seperti menceritakan asal usul raja, menceritakan kisah pembukaan negeri, dan menceritakan bagaimana agama Islam mula-mula tiba di negeri tersebut. Penerbitan Hikayat Merong Mahawangsa (1998) oleh Yayasan Karyawan dan Penerbit Universiti Malaya telah memperkukuh lagi kewibawaan Hikayat Merong Mahawangsa melalui kajian dan pengenalan yang telah dibuat oleh seorang tokoh dalam kajian filologi Melayu, Siti Hawa Haji Salleh.

Dalam kajian Siti Hawa Haji Salleh tersebut, antara hujah yang telah dikemukakan untuk membuktikan Hikayat Merong Mahawangsa sebagai Karya Agung Melayu, iaitu Hikayat Merong Mahawangsa termasuk dalam genre sastera sejarah, mencerminkan pemikiran dan cara hidup masyarakat yang melahirkannya, hikayat yang sentiasa menjadi bahan perbincangan, mengandungi unsur mitos dan realiti, unsur Islam sebagai unsur penarik yang kekal, dan mempunyai daya ketahanan menghadapi ujian zaman, Perkara yang dikemukakan tersebut antara yang dibincangkan dalam tulisan yang dimuatkan dalam buku ini untuk memperkukuh lagi hujah tersebut.

Pengiktirafan karya Hikayat Merong Mahawangsa sebagai karya agung Melayu melalui kajian yang menyeluruh dan teliti, membuktikan bahawa dunia Melayu telah mempunyai ketamadunan dan peradaban yang unggul sebelum kedatangan penjajah dari Eropah yang telah memecahbelahkan konsep ketatanegaraan dalam dunia Melayu dan Nusantara. Keunggulan karya kesusasteraan Melayu tradisional atau persuratan Melayu ini membuktikan juga bahawa bahasa Melayu ialah bahasa yang dapat mengungkapkan pemikiran dan nilai ilmu bangsa Melayu melalui tulisan. Perkara ini telah ditegaskan oleh Yayasan Karyawan dalam melihat faktor-faktor yang merangsang penghasilan Karya agung dalam bahasa Melayu, iaitu kekuatan bahasa Melayu, pengaruh Islam dan peranan istana dalam setiap teks yang dikaji tersebut. Ketiga-tiga faktor ini juga dapat diteliti dan dikaji secara terus menerus dalam Hikayat Merong Mahawangsa kerana ketiga-tiga faktor ini seperti simbiosis yang saling menyokong dalam menghidupkan teks kesusasteraan Melayu tradisional.

Karya agung Melayu tidak dapat dinafikan mempunyai hubungan yang sangat rapat dengan sejarah institusi kesultanan Melayu yang telah wujud sejak ratusan tahun yang lalu. Karya agung terhasil dalam zaman kegemilangan kesultanan Melayu dan berperanan sebagai dokumen bagi berbagai-bagai maklumat yang asli tentang pemerintahan raja-raja Melayu merangkumi persoalan sosiobudaya, ekonomi dan politik. Hal ini menjadikan hasil persuratan silam sebagai khazanah warisan ketamadunan bangsa yang memiliki kepentingannya yang tersendiri dalam sejarah peradaban negara. Istana menjadi pusat pemerintahan, tempat berkembangnya ilmu pengetahuan dan tempat berkumpul para cendekiawan dan intelektual Melayu-Islam dalam menghasilkan penulisan karya-karya besar dalam pelbagai bidang pengetahuan.