Sulalatus Salatin adalah judul asal Sejarah Melayu, diselenggara oleh A. Samad Ahmad berdasarkan naskhah lama tulisan tangan milik Haji Othman Abdullah (cod DBP MSS 86). Angka halaman pada halaman terakhirnya ialah 321. Beberapa halaman pada bahagian permulaannya telah hilang, dan kira-kira suku bahagian naskhah itu tulisannya berkeadaan kelam dan agak sukar dibaca. Sekurang-kurangnya dua halaman naskhah itu (hal. 82 dan 83) tulisannya hilang sama sekali. Selain segala kekurangan dan kecacatan ini, keadaannya boleh dikatakan masih baik, dan tulisan pada bahagian terbesarnya adalah terang dan jelas. Semasa mengusahakan buku ini, naskhah inilah yang penyelenggara jadikan asas panduan; di halaman-halaman yang hilang pada bahagian permulaan naskhah tersebut, dan pada bahagian-bahagian hurufnya kelam dan sukar dibaca, rujukan telah dibuat kepada naskhah Munshi Mohammad Ali (cod DBP MSS 86A).
Persoalan mengenai sekitar asal-usul Sulalatus Salatin atau lebih terkenal sekarang dengan nama Sejarah Melayu itu, sudah lamalah dipertikaikan oleh beberapa orang sarjana, terutama sekali sarjana-sarjana Barat, yang mempunyai segala kemudahan untuk mengkaji, meneliti, dan membanding-bandingkan di antara sebilangan banyak naskhah Sulalatus Salatin yang tersimpan di luar tanah air, khususnya di Eropah. Di sini tidaklah munasabah rasanya menyentuh segala hujah dan pendapat para sarjana tersebut, kecuali pada hal-hal yang difikirkan perlu; dan ini pun dengan hanya berpegang kepada edisi-edisi yang telah dicetak dan diterbitkan.
Tidak ragu-ragu lagi bahawa rahsia mengenai asal-usul Sulalatus Salatin itu, adalah tersimpul di dalam isi mukadimah pengarang atau penyusunnya; dan dengan meneliti, menghalusi isi mukadimah daripada naskhah-naskhah yang ayat-ayatnya tidak berkacau-bilau, maka tidaklah begitu sukar rasanya untuk memahami satu persatu maksudnya; ini bererti untuk menghuraikan segala sesuatu yang tersirat di dalamnya, haruslah diteliti halus-halus setiap ayat di dalam mukadimah itu. Bagi memenuhi maksud ini, maka dengan berdasarkan naskhah yang dijadikan asas panduan bagi edisi ini, penyelenggara turunkan ayat-ayat atau perenggan-perenggan yang berkenaan, serta cuba menghuraikannya dengan sedapat yang terupaya:
… pada suatu masa bahawa fakir duduk pada suatu majlis dengan Orang Besar-besar bersenda gurau. Pada antara itu ada seorang Orang Besar, terlebih mulianya dan terlebih besar martabatnya daripada yang lain. Maka berkata ia kepada fakir, “Hamba dengar ada Hikayat Melayu dibawa oleh orang dari Goa; barang kita perbaiki kiranya dengan istiadatnya, supaya diketahui oleh segala anak cucu kita yang kemudian daripada kita, dan boleh diingatkan oleh segala mereka itu. Dan adalah beroleh faedah ia daripadanya.
Daripada ayat-ayat dalam perenggan di atas itu, dapat di. fahami bahawa timbulnya ura-ura atau hasrat mengenai pe. penyusunan “Sulalatus Salatin”, ialah pada suatu majlis Orang Besar-besar. Orang Besar yang disebut telah mendengar “ada Hikayat Melayu dibawa oleh orang dari Goa” itu, tidak lain daripada yang Dipertuan di Hilir, Sultan Abdullah Ma’ayah Syah. Di samping itu, ada dua rangkai kata dalam perenggan ini, yang dianggap mengandungi rahsia dan boleh dipersoalkan, iaitu pertamanya: “Ada Hikayat Melayu”, dan yang keduanya: “Dibawa orang dari Goa”.
Oleh adanya perkaitan di antara perkataan “Hikayat Melayu”, itu dengan ayat “… barang kita perbaiki kiranya dengan istiadatnya”, maka dapat difahami bahawa “Hikayat Melayu” adalah merupakan sebagai inti daripada “Sulalatus Salatin”. Dengan perkataan lain, bahawa nenek moyang yang asal, yakni naskhah asal ‘Sulalatus Salatin”, adalah berintikan sebuah naskhah hikayat yang bernama “Hikayat Melayu”. Tidaklah pula diketahui, adakah naskhah yang tersebut itu, merupakan satu-satunya naskhah “Hikayat Melayu”; atau adakah seperti hasil-hasil sastera Melayu lama lain, iaitu selain daripadanya ada beberapa buah lagi salinan yang serupa dengannya. Terbitnya rasa keraguan ini ialah, kerana daripada perkataan “… ada Hikayat Melayu” itu, seolah-olah membawa pengertian bahawa “Hikayat Melayu” itu sudah sedia diketahui adanya, jika tidak pun sudah sedia terkenal pada zaman itu.
Dalam bidang kesusasteraan Melayu lama, apabila disebut “hikayat”, maka dengan serta-merta tergambarlah kepada kita betapa bentuk keadaannya, iaitu tiada mempunyai bab atau bahagian, tiada mempunyai perenggan, tiada mempunyai tanda-tanda berhenti, melainkan berselerak dengan perkataan “maka”, dan ada pula pada bahagian-bahagian yang tertentu menggunakan perkataan-perkataan: “arakian”; “hatta”, “kata2 sahibul hikayat” dan sebagainya.
Sebagaimana bentuk hasil-hasil sastera Melayu lama yang bernama “Hikayat”, termasuklah juga “Hikayat Melayu” itu, maka naskhah-naskhah “Sulalatus Salatin” juga tidak berubah bentuk keadaannya daripada yang sedemikian itu. Hanya sesudah melalui edaran zaman lebih dua abad terkemudian daripada zaman penciptaannya, iaitu sesudah naskhah-naskhah itu disunting, dicetak, dan diterbitkan menjadi edisi (tidak terkecuali edisi ini), barulah berubah bentuknya, dengan tersusun kepada beberapa bab atau bahagian, diadakan perenggan-perenggan serta tanda-tanda baca dan sebagainya. Mengenai “Sulalatus Salatin”, sehingga namanya pun bukan asli lagi, bahkan telah diubah oleh pihak yang tertentu kepada Sejarah Melayu.
Anonymous (store manager) –