Jejak-jejak di Pantai Zaman

Jejak-Jejak di Pantai Zaman merupakan sebuah renungan Ungku A. Aziz terhadap masalah kemiskinan desa selama lebih dari dua puluh tahun menerusi huraian pendapat Pendeta Za’ba tentang kemiskinan orang Melayu yang ditulis lima puluh tahun dahulu. Sambil memberi latar belakang rancangan-rancangan ekonomi yang Za’ba telah menulis sekali sahaja sepanjang riwayatnya, Ungku A. Aziz juga menyambung jejak-jejak Za’ba di pantai zaman sehingga ke zaman sekarang tatkala pembasmian kemiskinan ditentukan sebagai satu daripada dua strategi penting dalam rancangan ekonomi Malaysia yang kedua (1971-1975). Pembaca tentunya tahu siapakah sosok orang Melayu, si pegawai pengintip British yang telah memerah otak Za’ba sehingga beliau menulis sepucuk surat ratapan jiwa yang terakhir. Perkara ini telah dibongkar pertama kalinya oleh Ungku A. Aziz. Sungguhpun Ungku A. Aziz begitu sibuk dengan urusan Universiti, tugas-tugas antarabangsa serta penyelidikan tentang kemiskinan desa, beliau telah berjaya melapangkan masa untuk memberi penghormatan sewajarnya kepada sahabat lamanya Za’ba, bukan sehaja sebagai tokoh cerdik pandai Melayu dan sasterawan yang ulung, akan tetapi juga sebagai tokoh pemikir ekonomi yang awal di antara anak bangsa Melayu. Yang demikian kesimpulannya ialah Za’ba pasti meninggalkan jejak-jejak di pantai zaman.